Onderwijscolumn: Over-Leven

De kleine olijfboom in mijn tuin herinnert me continu aan mijn geboorteplaats, Jeruzalem. Ontworteld uit de Olijfberg, staat deze olijfboom vandaag de dag rechtop en gezond, omhoogkijkend naar zijn buren: berken, eikenbomen en coniferen. Zijn gekrulde, groene en zilveren bladeren smachten naar de zon, hij is vaak overschaduwd door de hoge bomen om hem heen.

Strijdend als de olijfboom, zo voelt mijn strijd de laatste 32 jaar in Nederland. Met de opening van het winkelcentrum op het Klein Gartmanplantsoen in Amsterdam, daar tussen de Balie en Paradiso, eindigde mijn carrière als architect met de woorden: ‘Homo sapiens non urinat in ventum’, niet wetend dat ik later architect van menselijke relaties zou worden!

Ik startte in het onderwijs als wiskundedocent op de Internationale School Eerde en ging later, in 1999, naar de Internationale Schakelklas op Landstede. Op beide scholen zaten internationale kinderen afkomstig uit verschillende werelden, en toch kon ik op beiden het kind zien; het ene deels slachtoffer van de omringende rijkdom en de ander van oorlogen en de wreedheid van onze wereld.

Ik stapte in 2003 uit mijn klas om het Steunpunt Allochtone Deelnemers vorm te geven. Een opdracht die mij aansprak vanwege mijn verworven ervaring met cultuur en talenkennis in de landen waar ik heb gewoond: een reis van Jeruzalem via Griekenland en Engeland naar Nederland. Er lag een visie, maar die moest nog vorm krijgen. Van mijn direct leidinggevende kreeg ik alle ruimte om dit op te zetten. Door vertrouwen te geven en door dienend leiderschap is het steunpunt gelanceerd onder de naam SALAM (Steunpunt Allochtone Leerlingen & Advies aan Medewerkers): de groet van vrede. Ik zag de polarisatie, de verharding en vooral de “ver-Wilder-ing” van onze samenleving en ik wist dat we die buiten moesten houden.

Mijn deelname aan het Identiteitsplatform gaf me de kans om de organisatie te kunnen verbreden. Met mijn geloof in de multiculturele samenleving leek ik soms een roepende in de woestijn. Een eenzaam gevoel, maar ik was niet van plan om op te geven. De school moet de proeftuin zijn van de samenleving waar jongeren fouten mogen maken en waar de docent dit ziet als een kans voor gezonde discussie en dialoog. Pakken we die kansen wel genoeg, of laten we die door de drukte van de dag liggen?

Vanuit de opdracht van SAB (Student Advies & Begeleiding) om schooluitval tegen te gaan en mijn specifieke aandacht voor jongeren met een andere culturele achtergrond, zag ik al snel dat ik het niet alleen kon. Ik zag mijn collega’s met pensioen gaan en ik dacht: “wat een verlies”! En zo is Maatje op Maat geboren, van ondersteuning specifiek voor een bepaalde doelgroep tot generiek voor alle studenten die aanvullende steun nodig hebben.

De volgorde in het opzetten van het project ging tegen het systeem in: van idee gingen we direct naar de uitvoering, niet lang daarna kwam het geld en als laatste het schrijven van het projectplan. Deze organische manier van werken gaf ons de ruimte om te creëren. Alles was open voor verbetering en aanpassing. Door deze open ruimte en het open vizier zal Maatje op Maat dit jaar zijn vijftiende verjaardag vieren. Van een inspirerend idee naar een prachtig en meetbaar concept dat zichzelf inmiddels ruimschoots heeft bewezen. Ik heb geleerd dat je in het leven calculated risks mag nemen en dat daar de basis ligt voor verandering en innovatie. Dit kan alleen als de leiding dienend en inspirerend is en vertrouwen geeft aan haar medewerkers, zodat wij allen bezig zijn met waar het werkelijk om gaat: maatwerk voor iedere student.