‘Lerarenopleidingen: bereid docenten beter voor op problematiek van leerlingen’

Met welk idee ging jij het onderwijs in?
‘Ik wilde graag met pubers werken en hen iets leren over het vak biologie, maar ook over henzelf. Ik vind het ontzettend leuk om een begeleidende/coachende rol te hebben en samen met leerlingen te ontdekken waar hun passies liggen. Daarnaast is het vak biologie ontzettend veelzijdig en daarom sprak dit mij aan. De combinatie tussen theorie en practicum maakt het ook ontzettend veelzijdig.’

Wat motiveert je het meest om les te geven?
‘De leuke contacten met leerlingen. Ik geef nu vier examenklassen en een derde klas les. Deze klassen heb ik vorig jaar ook gehad. We kennen elkaar goed en zijn op elkaar ingespeeld. Die band die je opbouwt vind ik fantastisch. En de individuele groei en ontwikkeling die je ziet: daar doe ik het voor.’

“Hier zijn je klassen en succes ermee”

Toch haken veel jonge docenten binnen een paar jaar af. Wat zouden scholen kunnen doen om hen vast te houden?
‘Zorg er allereerst voor dat startende docenten een coach hebben. Ik werd voor mijn gevoel echt in het diepe gegooid: “Hier zijn je klassen en succes ermee”. Gelukkig heb ik zelf geleerd om grenzen aan te geven, maar dat was in eerste instantie niet altijd even makkelijk. Ik zocht mensen op van wie ik vond dat zij het in de les goed op orde hadden en vroeg hun dan om tips.’ 

Wat kunnen beginnende docenten zelf doen om de situatie te verbeteren?
‘Beginnende docenten mogen wel wat kritischer zijn op hun opleiding. Ja, er is binnen de lerarenopleidingen wat aandacht voor pedagogiek en didactiek, maar dat is lang niet (meer) toereikend. Het onderwijs verandert erg snel. Door de wet passend onderwijs volgen meer leerlingen met uiteenlopende leer- en/of zorgbehoeftes regulier onderwijs. Begrijp me niet verkeerd: ik vind dit over het algemeen een goede ontwikkeling. Maar docenten hebben vaak de kennis niet in huis om om te gaan met deze uiteenlopende behoeftes. En dan stijgt het aantal leerlingen per klas ook nog eens. Dus voor beginnende docenten: geef gerust aan bij de hogeschool waar je gestudeerd hebt dat je ervaart dat de praktijk anders is dan de theorie. En wees op je werk/stage eerlijk over je hulpvragen.’

Welke rol zouden ervaren docenten kunnen spelen om nieuwe docenten te begeleiden?
‘Ik denk dat het al heel fijn is wanneer je als startende docent ergens je verhaal kwijt kunt en dat er iemand is die antwoorden heeft op je vragen over bijvoorbeeld de organisatie. Ook is het prettig dat er iemand met je meekijkt wanneer je bijvoorbeeld voor het eerst een examenklas hebt.’

Waar zouden leerlingen en docenten het meest bij gebaat zijn om het prettig op school te hebben?
‘Wanneer in het onderwijs de focus ligt op de relatie tussen de docenten en de leerlingen en natuurlijk het leren. En niet alle rompslomp die er nu bijkomt, zoals dossiers bijhouden en te veel extra taken. Dat leidt ontzettend af van de kerntaak van docenten: goed onderwijs geven en er zijn voor leerlingen.’

Zijn de problemen van leerlingen die jij ervaart in het reguliere onderwijs op te lossen?
‘Dat denk ik wel, maar dat gaat niet binnen twee jaar gebeuren. Er moet eerst iets veranderen binnen de lerarenopleidingen. Daarnaast moeten de scholen ervoor zorgen dat de zorgstructuur staat en dat er genoeg expertise in huis is om de leerlingen te begeleiden.’

Is het ook niet een kwestie van ervaring opdoen?
‘Ja, je moet ervaring opdoen. Maar als je klassen hebt met leerlingen met bijvoorbeeld een autismespectrumstoornis, dyslexie of bindingsangst en je weet niet hoe je hier mee moet omgaan, dan kun je niet optimaal lesgeven. Daar hebben de leerlingen last van, maar de docent ook. Omgaan met dergelijke zorg- en leerbehoeften leer je niet alleen in de praktijk.’

Worden de problemen van nieuwe docenten gezien door andere docenten? Of houdt iedereen het liever voor zichzelf?
‘Op het Ichthus wordt het zeker gezien door andere docenten. We spreken er veel over met elkaar en geven elkaar tips. Gelukkig hebben we een uitgebreid zorgteam waar veel kennis aanwezig is.’

“Een gesprek geeft vaak meer inzicht waarom een kind bepaald gedrag vertoont”

Hoe ga je om met gecompliceerde situaties in de klas? En is er iemand bij wie je daarvoor terechtkunt binnen de school?
‘Dat verschilt enorm per situatie. Uiteindelijk ga je als docent wel altijd in gesprek met de leerling. Dat vind ik heel belangrijk. Je moet je afvragen waarom een kind bepaald gedrag vertoont. Een gesprek geeft daarin vaak meer inzicht. Dan kun je wellicht afspraken maken met die leerling. Maar als dit niet lukt dan zoek ik de IB’ers vaak op. Die hebben veel kennis van gecompliceerde situaties en kennen de leerlingen vaak goed.’

Wat zou de rol van de ouders en leerlingen kunnen zijn om lessen beter te laten verlopen?
‘Ik merk nog steeds, ook in de bovenbouw, dat leerlingen met enige regelmaat hun spullen niet op orde hebben. Ze hebben geen pen, boek of laptop mee. Als je weet dat je kind het lastig vindt om zijn of haar tas in te pakken: help hier dan bij. En zorg als ouder dat je betrokken bent bij het leerproces van je kind. Daarnaast vind ik het ook belangrijk dat men zich realiseert dat er drie partijen zijn die moeten samenwerken: het kind, de docent en de ouder.’

Hoe zie jij je eigen toekomst in het onderwijs?
‘Ik zou me in de toekomst graag verder ontwikkelingen op het gebied van zorg. Ik vind lesgeven heel leuk, maar zie mezelf dat niet tot mijn pensioen alleen maar doen. Ik merk dat me dat nu soms al verveelt. Voor de toekomst overweeg ik een master Special Educational Needs (SEN). Je leert dan hoe je kinderen nog beter kunt begeleiden bij hun leerproces. Het lijkt me ook heel leuk om leerlingen een-op-een te begeleiden in combinatie met een aantal uren lesgeven.’ 

Eerder schreef Lieke Zweers een artikel in de Hogeschoolkrant WIN onder de kop: ‘Problematiek in de klas wordt steeds heftiger’