Wat ik als student heb geleerd bij een congres over toekomst van leren

Op donderdag 23 november stapte ik om 06:40 in de stadsbus naar station Zwolle om op tijd in Rotterdam te zijn voor de conferentie NRC Live: Toekomst van Leren. In Rotterdam aangekomen, was ik blij verrast te zien dat Rotterdam een metro heeft. Na een korte reis kwam ik aan bij WTC, de plek van de conferentie. Gelukkig had ik een jurk aangetrokken; iedereen zag er zo mooi en deftig uit. Ik kreeg een keycord met mijn naam erop én een programmaboekje. Reuze chic allemaal.

Eén van de sprekers was Stephen Heppell (foto hierboven, red.), een internationaal gerespecteerde autoriteit op het gebied van onderwijsinnovatie. Hij werkt als professor aan de UCJC in Madrid en geeft wereldwijd advies aan scholen en overheden om leeromgevingen te verbeteren. Daarnaast is hij ook ontzettend chaotisch. Toen hij op het podium ging staan, kregen we geen gestructureerde PowerPoint te zien, maar een heleboel documenten en afbeeldingen die hij aanklikte om er vervolgens iets bij te vertellen. ‘Kijk, dit is een schoolhal waar je alleen maar mag rennen.’ Klik. ‘Hier hebben we een glijbaan vanuit de bibliotheek naar buiten gebouwd, om leerlingen te stimuleren naar de bieb te gaan.’ Heppell is razend enthousiast, slim, heeft overal een antwoord op of doet een hoopvolle suggestie. Hij kon bijna niet ophouden met praten. Bekijk ook zijn Twitteraccount: @stephenheppell.

Gedurende de dag werd het duidelijk dat niet iedereen dezelfde veranderingen voor ogen heeft.  Sara Baker (foto hierboven, red.), Senior Lecturer Psychology & Education aan de Universiteit van Cambridge, is helemaal voor 21st century skills. Ze denkt dat dit één van de meest belangrijkste ontwikkelingen is in het tegenwoordige leren. Ik was geïntrigeerd en hing aan haar lippen.

Maar toen kwam Paul Kirshner, hoogleraar aan de Open Universiteit, en hij was enorm sceptisch. Hij vroeg zich af wat 21st century skills nou precies betekenen. Volgens hem is er geen overeenstemming over wat deze skills precies inhouden. Volgens hem bestaan de meeste vaardigheden al zo lang als onze beschaving, zoals samenwerking. Dat zie je terug in het feit dat er stammen en dorpen werden gevormd. Het oplossen van problemen zie je terug in de bruggen en dammen die vroeger al werden gebouwd. Echte 21st century skills zijn volgens Paul Kirshner informatiegeletterdheid (zoeken, identificeren, evalueren en gebruiken van verkregen informatie) en informatiemanagement (vastleggen, beheren en delen van verkregen informatie).

Ton van Haperen leidt leraren op voor de Universiteit Leiden en schrijft al twintig jaar over onderwijs. Ook hij is tegen 21st century skills, blijkt door zijn stelling: ‘Een veranderde samenleving betekent niet dat we het onderwijs moeten veranderen’.

Eva aan het woord tijdens het debat

Na dit Lagerhuisdebat kregen we twee workshops. Ik ging naar de workshop ‘Het bouwen van learning communities’. Toen ik binnenkwam en een plek had gevonden, kon ik meteen weer gaan staan en met de personen naast mij een learning community vormen. Maar het enige wat er zich bij mij vormde, was een hoop vraagtekens boven mijn hoofd die schreeuwde: wat is een learning community? Uiteindelijk bleek het over een plek te gaan waar mensen van verschillende niveaus bij elkaar komen om samen te werken. In dit geval ging het vermoedelijk over de Duurzaamheidsfabriek in Dordrecht. Daar komen bedrijf en onderwijs samen om te zorgen voor duurzaamheid. Deze workshop bleef wat vaag.

De tweede en tevens laatste workshop die ik bijwoonde was die van Jan Willem Huisman, medeoprichter en creatief directeur van internetbedrijf IJsfontein. Het bedrijf maakt games en apps voor scholen, maar ook voor musea en ziekenhuizen. Huisman vertelde over meerdere projecten, maar wat mij het meest bijbleef was de Delirium Experience die hij voor het AMC ontwikkelde.

Met deze game kunnen artsen en verpleegkundigen vanuit drie verschillende perspectieven (patiënt, arts, verpleegkundige) beleven hoe het is als een patiënt een delirium heeft en wat je moet doen. Als je dingen verkeerd doet, kan de patiënt een erger delirium krijgen. Na een tijdje begonnen de verpleegkundigen dit door te krijgen. In plaats van hun best te doen om erger te voorkomen, zagen ze de game steeds meer als een spel waarin gruwelijke dingen gebeuren als je niet of niet goed ingrijpt. De game schoot daarmee zijn doel voorbij.

Dit is wat ik op deze dag heb geleerd:

1. We beginnen aan een nieuw tijdperk waarin neurowetenschappen in onderwijs en leren kan worden toegepast. Hoe het brein leert is daardoor belangrijker dan wat het brein leert.
2. Er zijn veel meer mensen bezig met onderwijsverandering dan ik dacht. Mensen zoals Stephen Heppell, of changemakers zoals Tijl Koenderink, co-founder van de School of Understanding.
3. Ik kan mijn mond echt niet stilhouden tijden debatten. Er was keuze tussen een Lagerhuis-debat en een sessie met ‘Changemakers’, maar ik koos het debat. Ik nam me nog zo voor om vooral niets te zeggen (laat de volwassenen maar weer praten, deze student houdt zich wel stil), maar toch moest ik toch echt mijn mondje roeren. Ook al sta ik met knikkende knieën en wieg ik onrustig heen en weer, mijn stem zal gehoord worden. Wat mij opviel was dat er allemaal mensen waren die de stelling van Ton van Haperen te veel vanuit hun persoonlijke associatie met bepaalde woorden gingen uitleggen.  Ik was het met hem eens en zei: ‘Skills als het gebruik van social media leer je toch wel buiten school.’
4. Learning analytics (het verzamelen en analyseren van studiedata die een student tijdens het online leren genereert) wordt steeds meer in het onderwijs gebruikt.
   
   Om vijf uur was er nog een borrel, maar ik sloeg alleen snel een glas ice tea achterover voordat ik me haastte om de trein naar Zwolle te halen.