Duitse leerlingen hoef je maar één keer iets te vragen

Wat valt je het meest op als je op een school in Duitsland bent?
‘Duitse leerlingen zeggen meer in een les, ze formuleren vaak beter en leren hun verhaal goed te onderbouwen. Dat ligt ook aan het systeem: in Duitsland krijgen leerlingen punten tijdens de les voor hun spreekvaardigheid en gaan de vingers keer op keer omhoog. Dus hoe vaker je een goed antwoord geeft, hoe hoger je scoort. Er worden ook minder multiplechoicetoetsen afgenomen. Leerlingen schrijven soms uren tijdens een examen. Dat kost overigens ook veel tijd bij het nakijken.’

Wat is een ander groot verschil?
‘Gebouwen zijn vaak oud en er wordt veel minder gebruikgemaakt van digitale hulpmiddelen. Er zijn nog veel krijtborden. Af en toe zie je een whiteboard, maar digiborden kom je nog bijna niet tegen. Leerlingen met laptops zie je ook niet in de klas. Er is vaak niet eens internet beschikbaar.’

Spelen culturele aspecten een rol in het onderwijs?
‘Er is meer discipline en meer hiërarchie, ook bij het personeel. In Duitsland hoef je maar één keer te zeggen dat leerlingen hun mobieltjes moeten opbergen. Hier klappen ze na vijf keer vragen hun laptop open en gaan achter het scherm vrolijk verder. Wat dat betreft zie je dat de Duitsers van oudsher gewend zijn aan een militaristisch systeem. De kapitein roept iets en de manschappen voeren het uit. In een bedrijf bepaalt de “Meister” wat er gedaan wordt en voeren de werkers het uit.

We hadden ooit een uitwisselingsleerling die drie weken stage liep bij AWL. Op de eerste dag vroeg de afdelingschef: “Wat wil je waar gaan doen?” Zoiets had hij nog nooit meegemaakt. Bij hem was het “Dit of dat moet je vandaag daar en daar doen!” Ik zeg overigens niet dat dat beter is. Nederlandse studenten zijn bijvoorbeeld zelfstandiger. Die denken zelf meer na waarom ze iets moeten leren en hoe ze het geleerde moeten toepassen.’

Wat is kenmerkend voor het onderwijs in Duitsland?
‘Een groot verschil is dat de zestien deelstaten zelf verantwoordelijk zijn voor de inrichting van hun onderwijs. De staat geeft alleen richtlijnen aan. De onderlinge verschillen zijn daardoor groot. Een school in Beieren neemt een acht die wordt gegeven op een school in Hamburg niet serieus. Dat is daar net een zesje.

Docenten krijgen overigens ook een stuk beter betaald, voor minder uren. Een nichtje van mijn vrouw is net begonnen op een basisschool in Duitsland en verdiende meteen netto al zo’n 500 euro meer dan ik na 35 jaar onderwijs op het mbo. En dan heeft ze nog minder uren ook.’

Welke aspecten van het Duitse onderwijs zou je graag terugzien in Nederland?
‘Het goed leren argumenteren en formuleren. Vroeger was daar meer aandacht voor. Veel leerlingen vinden ergens iets van, maar kunnen vervolgens niet uitleggen waarom ze dat vinden. Wanneer je je mening kunt onderbouwen met argumenten, leer je ook nadenken over de argumenten van een ander en leer je een andere mening beter te respecteren.’

Lees hier voorgaande afleveringen:

Denemarken: veel buiten, veel bewegen en heel praktijkgericht

Indonesië: respect voor autoriteit