De waarheid is niet altijd zwart-wit

Wat is de waarheid?

'Wat is goed? Wat is fout? Bestaat er wel zoiets als de waarheid? Of heeft iedereen zijn eigen waarheid' De roman De Donkere Kamer van Damokles van W.F. Hermans liet Maarten Augusteyn achter met een hoofd bomvol intrigerende gedachten.

'Dat is het leuke aan dit boek. Het riep alleen maar vragen op, gaf geen enkel antwoord. Speelde het vermeende verzetswerk van Henri Osewoudt zich alleen in zijn hoofd af? Was de beste man een spion; of toch onbedoeld speelbal van de Duitse vijand. Of was hij toch die dappere vaderlandslievende held die een miskende bijdrage leverde aan het Nederlandse verzet?'

'Ik heb het boek drie keer gelezen. Voor mijn eindexamen, tijdens mijn pedagogische opleiding en in 2012 toen het opnieuw uitkwam voor de CPNB-campagne Nederland Leest. De waarheid is moeilijk te doorgronden en is afhankelijk vanuit welk perspectief je kijkt. Feiten kunnen soms weinig zeggen over wel of niet goed handelen. Daarnaast, het kan zijn dat het volledig waar is zoals Henri Osewoudt het beleefd heeft, maar als niemand je gelooft… dus of je zoveel hebt aan de waarheid is nog maar de vraag.'

Niet zwart-wit

'De film Schindler’s List van Spielberg had een verontrustend effect op mijn gemoed. Ik was met mijn zwager naar die film. We kwamen ontdaan en met rode ogen naar buiten. De film bevestigt voor mij hoe dramatisch oorlogen zijn en wat mensen elkaar aan kunnen doen.'

De generatie die de diepe ellende van de Tweede Wereldoorlog echt heeft ervaren is er bijna niet meer, daarom laat ik deze film ook in de geschiedenisles zien. Ik leg dan verbanden met oorlogen en ideologieën van nu.

Ik heb niet specifiek iets met oorlogen. Dat is het toeval in mijn keus geweest. Maar ook in deze film rees de vraag: was Oscar Schindler nou goed of fout? Hij begon als pure opportunist, een manipulator; deze man was echt geen moeder Teresa. Hij had er baat bij de joodse werknemers in zijn emaillefabriek te beschermen. Pas gaandeweg nam hij vanuit humane overwegingen forse risico’s om ze uit handen van de nazi’s te houden. Uiteindelijk heeft hij zo’n 1200 mensen gered.'

'Ik ben zelf niet zwart-wit. Ik twijfel veel. Ik heb ook moeite met mensen die denken de waarheid in pacht te hebben. Aan de andere kant: mijn vrouw heeft een groot rechtvaardigheidsgevoel en handelt daar ook naar. Als je twijfelt kun je alles relativeren en maak je je misschien ook minder snel hard voor dingen.'