Met een schitterend schot in de rechterbovenhoek opende Foppe de Haan, destijds bondscoach van Jong Oranje, tien jaar geleden in de ZBC-hal het Centre for Sports & Education. Een uniek, vernieuwend onderwijsconcept waarbij de sport leidend is. In tien jaar tijd breidde het CSE zich uit van 3 sporten en 25 leerlingen toen, tot 19 sporten en 530 leerlingen nu. Betrokkenen van het eerste uur blikken terug en vooruit.
‘We waren pioniers en beschikten over een gezonde eigenwijsheid. Waar sport en onderwijs altijd gescheiden waren geweest, gingen wij dat onder één dak samenbrengen’, zegt Thomas van der Staak, directeur Sport & Bewegen, Centre for Sports & Education en Landstede Topsportcentrum. ‘We startten met mensen die iets nieuws durfden te ondernemen, die de bestaande normen durfden los te laten’, vult teamleider Paul van den Bergh aan.
Sport is een belangrijk profielkenmerk van Landstede Groep. Thomas: ‘Waarom creëren we niet een opleiding tot topsporter? Vanuit die gedachte ontstond het idee voor het CSE. We baseerden ons daarbij op een Canadees model dat onder andere beschrijft welke programma’s nodig zijn om van talentvolle sporters topsporters te maken. Dat hield kortgezegd in dat je tien jaar lang duizend uur per jaar serieus aan je sport moet werken. We wilden een systeem neerzetten waarin dat mogelijk was.’
‘We hebben in tien jaar iets neergezet dat zich bewezen heeft en dat een voorbeeld is in het land’, zegt Thomas. ‘Zowel de slagingspercentages als de sportprestaties zijn steeds beter geworden. We hebben de beste trainers van Nederland en we hebben een prachtig gebouw.’ Paul: ‘We houden ons nu onder meer bezig met leren op afstand. Leerlingen worden begeleid en maken examen terwijl ze bijvoorbeeld op training zijn in Barcelona of Zuid-Afrika. Onze docenten bieden maatwerk. Daarnaast hebben we nog meer de focus gelegd op een gezonde kantine, met avondmaaltijden. We willen het maximale uit de combinatie sport en onderwijs halen.’
Thomas en Paul
Het CSE staat als een huis, de leerlingen komen van heinde en verre en beschouwen het als een eer om toegelaten te worden. Thomas en Paul zijn trots op wat er in tien jaar bereikt is. ‘Onze leerlingen bereiken mooie resultaten met hun sport maar ook op onderwijsgebied. Het gaat er niet om dat ze allemaal kampioenen worden, we willen gewoon mooie mensen afleveren. Het CSE is daar een perfecte omgeving voor.’ Wensen voor de toekomst zijn er ook. Paul: ‘Onze decaan heeft contact met een sportboardingschool in Engeland. Het zou voor een aantal topleerlingen een onvergetelijke en leerzame ervaring zijn wanneer ze twee weken kunnen meedraaien op een boardingschool in het buitenland. En andersom: dat wij hier buitenlandse leerlingen ontvangen.’
‘Het was fantastisch, dat eerste halfjaar’, vertelt topsportcoördinator Cor van der Weerd. Hij is de verbindingspersoon tussen sport en school, trainers en docenten. ‘Destijds was ik schoonmaker, teamleider en conciërge tegelijk. CSE was totaal vernieuwend, een school waar de sport minstens zo belangrijk is als het onderwijs, bestond nog niet.’ Beleidsmedewerker Anje Boogerd implementeert het landelijk topsportbeleid en het beleid van de sportbonden in het onderwijs. ‘Het mooie van CSE is dat het initiatief bij het onderwijs ligt, in tegenstelling tot andere sportprogramma’s in Nederland. Het onderwijs beweegt mee en dat maakt dat we binnen de wetgeving met een nieuwe visie creatief kijken naar de vele mogelijkheden. Dat is de kracht van het CSE. Er heerst hier een gezonde, innovatieve en enthousiaste vibe.’
Anje en Cor
‘We organiseren het maximale voor de leerlingen, zowel vanuit het onderwijs, als vanuit de sport en de leefstijl’, zegt Cor. ‘Tijdens Open Dagen laten oud-leerlingen trots aan hun ouders en grootouders zien waar ze op school hebben gezeten. We hebben hier een band met z’n allen, er hangt een sfeer van gezamenlijkheid. Het sportniveau van onze topsporters stijgt met de jaren. En de laatste jaren hebben we een slagingspercentage van rond de 100%.’ Cor is ook trots. ‘Het is toch fantastisch als je op de tribune van PEC Zwolle zit en je ziet Sepp van den Berg daar lopen. Of wanneer hockeyster Maxime Kerstholt appt nadat ze met het Nederlands hockeyteam de Champions Trophy heeft gewonnen.’
Zorgcoördinator Charlotte Schaap begon toen CSE net goed op gang was gekomen. ‘Het was mijn taak om de zorgstructuur goed neer te zetten. ‘Ik werk samen met de orthopedagoog en schoolmaatschappelijk werk en adviseer de leercoaches. Nog meer dan in het reguliere onderwijs is er aandacht voor planning en organisatievaardigheden. De leerlingen hebben over het algemeen extreem volle programma’s om alles goed te laten lopen. Verder komen faalangst of kenmerken hiervan op het CSE sneller naar buiten. De lat ligt natuurlijk hoog. Onze leerlingen moeten zowel op onderwijs- als op sportvlak goed presteren.’
Willem-Maarten en Charlotte
Charlotte heeft regelmatig overleg met docent en taakhouder vmbo Willem-Maarten Heins. Als oud-topsporter begrijpt hij de leerlingen als geen ander. Tot 2015 combineerde hij het lesgeven op CSE met zijn topsportcarrière bij Landstede Volleybal. ‘Als ervaringsdeskundige weet ik hoeveel planvaardigheden je nodig hebt om het allemaal rond te breien. Dat maakt dat ik goed kan levelen met de leerlingen. Je kunt in de leercoachmomenten diepere kwesties aansnijden, zoals omgaan met stress. Leerlingen nemen veel van me aan.’ Het onderwijs betreft maatwerk. ‘Dat is heel anders dan toen ik mijn lerarenopleiding deed. Soms moest ik echt kiezen tussen een tentamen of een Europacupwedstrijd.’
Vanaf het begin was de Jeugdopleiding van PEC Zwolle onderdeel van het CSE. In 2015 werd deze door de KNVB benoemd tot Nationale Voetbalacademie, het één na hoogst haalbare niveau na de Internationale Voetbalacademie. Alexander Palland en Henk Brugge managen als Hoofd(en) Voetbalacademie PEC Zwolle de honderdvijfenzeventig spelers in tien teams plus de trainers, de begeleiders en de verzorgers. Henk maakt deel uit van het zorgadviesteam.
‘Onze kracht is onze passie en de manier waarop we alles gezamenlijk doen, samen met de onmisbare managementassistente Maike Jansen. Ons team is jong en dynamisch, met weinig verloop. We geven alles, soms werken we zeventig tot tachtig uur per week. Verder is er bij ons geen sprake van de strakke hiërarchie die andere organisaties vaak kenmerkt. We maken al onze trainers verantwoordelijk voor de complete ontwikkeling van de voetbalacademie.’
Henk, Maike en Alexander
‘Er is de afgelopen tien jaar ongelofelijk veel gebeurd’, zegt Alexander. ‘Destijds hadden we vier teams, nu tien. Het eerste elftal zat in de Jupiler League en ontwikkelde zich vervolgens als een speer. Toen Henk en ik vorig jaar in onze huidige functie begonnen, hadden onze voorgangers al heel mooie dingen gedaan: Art Langeler, Hans van Dijkhuizen, Gert Peter de Gunst, Rini Coolen, Dwight Lodeweges en altijd was daar Bert Ebbens. Hij heeft een grote rol gespeeld in de professionalisering. Wij vormen eigenlijk de deksel op deze mooie organisatie.’
Henk knikt. ‘De kwaliteit van de spelers die we afleveren wordt steeds beter. We komen nu in een fase waarin we moeten nadenken hoe we die kwaliteit voor de eigen club kunnen behouden.’ Henk en Alexander hebben een ambitieuze toekomstvisie. ‘We willen doorgroeien naar een internationale opleiding. Daar moet wel het een en ander voor gebeuren op het gebied van eisen, verplichtingen en financiën, maar het is een mooie stip aan de horizon.’
Volleybalster Esther Huls (23) uit Almelo was in het eerste schoolseizoen 2008/2009 één van de eerste drie meisjes op CSE, toen nog gevestigd in de ZBC-hal. ‘Ik werd uitgenodigd toen ik werd geselecteerd voor de Nederlandse Volleybalschool in Driebergen. Het was een topkans, ik was superenthousiast. Op het CSE begon ik met kader. Daarna heb ik mbo-4 in drie jaar afgerond en nu zit ik in het laatste jaar van de hbo-studie Sociaal Werk op het Saxion College. Op het CSE leerde ik hoe ik moest leren. Ik kreeg met m’n dyslexie de broodnodige individuele begeleiding en iedereen zat er bovenop. De deur van de docenten en de begeleiders stond altijd open.’
Op sportgebied leerde Esther ook veel. ‘Bij Jeugd Oranje ging het prima, maar ik speelde nooit mee met EK’s en WK’s. Ik was net te klein, of niet goed genoeg. Op een gegeven moment was ik realistisch genoeg om te beseffen dat ik er niet meer uit kon halen.’ Sinds twee jaar is Esther aanvoerster van Apollo 8 uit Borne. ‘Sinds vorig jaar spelen we in de eredivisie, dat was echt een topseizoen. Dit jaar speelden we de bekerfinale. In het Landstede Sportcentrum. Dat was een mooie ervaring, ook al wonnen we niet.’ Esther zal CSE nooit vergeten. ‘Het was fijn, het was open, het was gezellig, we hadden een band, we hebben heel veel plezier gehad en ook heel veel geleerd. Eigenlijk is het hoog tijd dat er een reünie wordt georganiseerd!’
Drie jaar lang reisde voetballer Julius Dirksen (16) elke dag van Hoevelaken naar het CSE in Zwolle, waar hij de havo volgde. ‘Toen ik bij PEC Zwolle naar Onder 13 ging, kwam CSE in beeld. Het was geweldig, ik heb er een hele fijne, gezellige tijd gehad. Je traint veel, maar je hebt ook voldoende tijd om aan je studie te werken. Daar zitten ze bovenop en ook bij PEC Zwolle vonden ze goede schoolprestaties heel belangrijk.
Ik denk dat ik door CSE een stuk zelfstandiger ben geworden. Ik heb geleerd om goed te plannen, initiatief te nemen, op tijd mijn toetsen te leren. Eigenlijk ben ik er een stuk volwassener geworden. En het is gewoon hartstikke leuk om elke dag met je sport bezig te zijn, daardoor raak je super gemotiveerd.’
Op sportgebied ontwikkelde Julius zich als een speer. ‘In de tijd bij PEC Zwolle heb ik leren durven in het veld, ik heb gewerkt aan leiderschap en aan samenwerken met het team. Ook daar heb ik meer initiatief leren tonen.’ Inmiddels speelt Julius alweer bijna een jaar bij Ajax en zit hij in 4 havo. ‘Als je benaderd wordt door de mooiste club van Nederland, is de keus niet zo moeilijk. Het is bij Ajax anders, serieuzer denk ik. Qua opzet lijkt het wel een beetje op CSE. Het is LOOT-onderwijs met veel trainen en tussendoor lessen en zelfstudie. In het begin miste ik Zwolle. Ik zal iedereen daar nooit vergeten en ik ben PEC Zwolle en CSE heel erg dankbaar voor de mooie tijd die ik er heb gehad.’
Brigit Mulder komt uit een waterpolofamilie. Ze ging in 2011 naar het CSE en haalde er in 2016 haar havodiploma. ‘De geborgenheid, de betrokkenheid en de combinatie topsport en studie op het CSE zijn echt uniek. Ik heb er onwijs goed leren plannen, geleerd dat mensen (leraren) bereid zijn om veel voor je te doen en je te helpen als je je zaakjes goed voor elkaar hebt en goed je best doet. Het heeft me veel zelfstandiger gemaakt.
‘De geborgenheid, de betrokkenheid en de combinatie topsport zijn echt uniek’
Ik heb als waterpoloster niet exceptioneel veel talent, maar ik kan wel onwijs hard trainen en dat heb ik echt van mijn CSE-trainer Zeno Reuten geleerd. Zonder hem had ik nu niet op Berkeley gezeten. Op de University of California studeer ik sinds anderhalf jaar en ik speel er waterpolo op het hoogste niveau. Met mijn team vlieg ik naar wedstrijden op de mooiste locaties. Vorige week was ik bijvoorbeeld nog op Hawaii! Vorig jaar stootten we na verlenging en een "golden goal" de nummer 1 en onze grootste rivaal Stanford van de nummer 1 plek in de competitie. Mijn droom is ooit een eigen zaak te beginnen. Maar ik zal altijd, op wat voor manier dan ook, betrokken blijven bij waterpolo. Want een leven zonder kan ik mij niet voorstellen.’
