ISK-leerlingen leren steeds vaker op maat

Artikel als PDF

Waarom was je bij deze bijeenkomst?
‘Vanwege de grote hausse aan vluchtelingen in 2015/2016. Vorig schooljaar gingen wij van zes naar negentien klassen. Tegen het eind van het schooljaar startte zelfs nog een extra klas. We begonnen met zo’n negentig leerlingen en eindigden met tweehonderdtachtig. Dit schooljaar startten we met zestien klassen. Een explosieve groei dus waar veel ISK’s mee te maken kregen.

Al die 12- tot 18-jarigen zitten inmiddels aan het einde van de begingroep of in de midden- of zelfs de uitstroomgroep. In totaal zitten ze anderhalf tot tweeënhalf jaar bij ons op school: de exacte duur is afhankelijk van hoe de leerling zich ontwikkelt. Landelijk stroomt 70 procent van de ISK-leerlingen door naar het mbo. Met name naar de Entreeopleiding en - in mindere mate - naar een niveau 2-opleiding. Bij ons is dat 50-75 procent. Al zegt zo’n percentage niet alles: leerlingen jonger dan 15 jaar stromen in principe door naar het vmbo en het voortgezet onderwijs. Op het vmbo volgen ze een basis- of kaderopleiding, een klein deel gaat naar vmbo tl, havo of vwo. Ongeveer vijf tot tien procent vertrekt met onbekende bestemming, verhuist - bijvoorbeeld naar familie elders in Nederland - of moet terug naar land van herkomst.’

Het merendeel van de ISK-leerlingen stroomt dus door naar de Entreeopleiding. Kunnen ze een hoger niveau niet aan?
‘Als ze de Nederlandse taal niet goed genoeg beheersen of geen, of niet het juiste diploma hebben, dan is Entree de enige mogelijkheid. Die opleiding is drempelloos. Werk zoeken is ook niet altijd een optie. Leerlingen langer in de schakelklas houden om het taalniveau te verbeteren, is ook geen oplossing: na tweeënhalfjaar zijn ze er wel klaar mee, ze willen verder. Maar op een te laag niveau instromen frustreert enorm. Het is dus goed om te kijken wat een leerling wil en kan, welke vaardigheden en talenten hij heeft en of hij onderwijs, en zo ja wat voor soort, hij in het land van herkomst volgde. 

Ik herinner me een 17-jarig Syrisch meisje dat in een jaar alle groepen doorliep. Ze schreef bijna foutloos Nederlands en wilde journalist worden. Met haar capaciteiten en Syrische overgangsrapport mocht ze een niveau 4-opleiding doen, maar ze mocht ook naar het Schakeljaar Hoogopgeleide Anderstaligen van Windesheim en koos daarvoor. 

Maar soms kiest een leerling bewust voor een lager niveau. Zo was er enkele jaren geleden een Braziliaans meisje van veertien dat hier bij haar moeder en stiefvader ging wonen. Ze had altijd onderwijs gehad en ging naar de havo. Daar moest ze hard studeren. Ze besloot over te stappen naar het mbo waar ze - als voorbereiding op het hbo - veel praktijkgerichter kon leren.’

Maar scholen laten ISK-leerlingen toch ook doorstromen naar de Entreeopleiding omdat ze bekostiging kunnen mislopen bij uitval van een leerling?
‘Ja. Scholen zoeken vooral oplossingen waarbij leerlingen ingeschreven zijn bij de ISK en parallel een Entreeopleiding volgen of een bepaalde periode proefdraaien in het mbo. Zo beperken ze de risico’s: als een leerling de opleiding niet afmaakt, vervalt de bekostiging. Dat kan dus ook een reden zijn om leerlingen op een lager niveau te laten instromen.

Wat daarbij ook speelt is dat elke discipline zijn geld ergens anders vandaan krijgt. Zo valt ISK onder het voortgezet onderwijs, Entree onder het mbo en Educatie (inburgering) sluit contracten met de gemeente. Daar moeten betere oplossingen voor komen.

Momenteel heeft ISK de meest gunstige financiering. Zo zijn er vier telmomenten waardoor je sneller een nieuwe klas kunt starten. Ook zijn er voor nieuwkomers extra gelden beschikbaar.’

Een aantal scholen liet zien hoe zij een betere doorstroom naar het mbo oppakken. Bijvoorbeeld door op de ISK een lespakket op maat aan te bieden als voorbereiding op een passende vervolgopleiding. Wat viel jou op aan de ‘good practices’?
‘Dat er legio mogelijkheden zijn. In Arnhem/Wageningen hebben ze Entree en ISK ineen: leerlingen gaan twee dagen naar de schakelklas en drie dagen naar de Entreeopleiding, waarvan één dag praktijk. Ook zijn er leerlingen die bij VAVO alle of een deel van de lessen volgen, waarbij ze bij de ISK zijn ingeschreven. Leeuwarden schrijft de leerlingen in bij de ISK, maar laat ze een halfjaar wennen in het mbo. Gaat dat goed, dan gaan ze definitief naar Entree. De school breidt het project nu uit naar alle mbo-niveaus.

In Eindhoven hebben ze het hele traject vastgelegd: dat leerlingen stagelopen en praktijkervaring opdoen in het mbo. Doordat de ISK en mbo met Educatie en VAVO in één gebouw zitten, zijn de lijnen kort, wat overdracht en doorstromen veel makkelijker maakt. Ook zijn er scholen - in Gouda bijvoorbeeld - die ervoor kiezen om het staatsexamen NT2 af te nemen. Met zo’n erkend diploma kan een ISK-leerling wellicht op een hoger instromen. Tegelijk richten de uitstroomgroepen zich niet alleen op Entree, maar op alle mbo-niveaus. We hebben dus veel ideeën en handvatten gekregen. We gaan nu kijken wat bij ons past.’

Want hoe gaat de doorstroom in Zwolle?
‘Ik weet dat Deltion een screening doet: kan een leerling niet aantonen over een passende vooropleiding te beschikken, dan nemen ze een capaciteitstest en taaltoetsen af. Slaagt de leerling, dan start hij met een mbo-opleiding, met extra aandacht voor NT2. Dat laatste doen wij overigens ook: op verzoek van mbo-collega’s bieden we handvatten hoe zij de voormalige ISK-leerling kunnen begeleiden in het NT2-onderwijs.

Bij Landstede ISK schrijven we leerlingen zonder passende vooropleiding in bij Entree. Als na een paar weken blijkt dat de voormalig ISK-leerling meer in zijn mars heeft, mag hij meedraaien in een zelfgekozen mbo-opleiding. Hij volgt hierbij alle lessen. Gaat dat goed dan wordt hij overgeschreven naar de betreffende mbo, gaat het niet goed, dan blijft hij op Entree.

Binnen EVIE*, de nieuwe eenheid van Landstede, gaan we meer doorlopende leerlijnen creëren. Door fysiek bij elkaar in de buurt te zijn - per 1 januari zijn drie van de vier onderwijssoorten van EVIE op de locatie Rechterland te vinden - zijn de lijnen korter. We kijken eerder in het ISK-traject waar leerlingen terechtkunnen en stimuleren hen ook hun vervolgopleiding bij Landstede te doen.

Inhoudelijk kijken we bijvoorbeeld wat met Entree en ISK mogelijk is. Bijvoorbeeld lessen bij elkaar verzorgen of samen projecten doen. Een ISK-leerling die eraan toe is, zou aan het eind van zijn traject via Entree stage kunnen lopen. Dit “mixen” heeft als bijkomend voordeel dat ISK’ers met de Nederlandse cultuur en jongeren in contact komen. Daardoor burgeren ze sneller in: in ons land en ons onderwijsbestel.

Waar we ook naar kijken is de vluchtelingen die te oud zijn voor ISK. Wie 18 jaar is moet een inburgeringstraject volgen. Binnen drie jaar moet je het examen halen. Dankzij EVIE kunnen ze dat combineren: volgen ze bij ons bijvoorbeeld een Entreeopleiding, dan kan Educatie het examen afnemen en kunnen ze daarna - zonder tijdsdruk - weer verder met hun opleiding.

Landelijk zijn er ook interessante ontwikkelingen voor 18-plussers. Een nieuw netwerk van de MBO Raad rond vluchtelingen in het mbo, dat 1 november voor het eerst bijeen kwam, wil dat er een toelatingstoets komt voor die jongeren die geen (erkend) diploma hebben, maar wel de capaciteiten om op een hoger niveau in te stromen en een studie af te ronden. Zo help je ook deze groep op maat.’

Veel initiatieven dus rond het mbo. Maar hoe is de aansluiting met het voortgezet onderwijs?
‘Ook daar zijn knelpunten. Zo kun je in het voortgezet onderwijs niet halverwege het jaar instromen. Vanuit het Expertisecentrum VO Landstede kijkt een projectgroep nu hoe we binnen ons reguliere voortgezet onderwijs de 12-14-jarige ISK’ers zo goed mogelijk kunnen bedienen, opvangen en begeleiden. Dat er op verschillende vlakken, zowel lokaal als landelijk, veel ontwikkelingen zijn is prettig om te zien.’

Meer weten?
Lees dan dit uitgebreide verslag met alle presentaties van de ISK-MBO bijeenkomst op de website van LOWAN.
En op de website van de MBO Raad vind je meer informatie over vluchtelingen, doorstroom en financiering.

* In de vorige editie van ZinMag stond dit artikel over EVIE.